Het proefproject « SunSud » kreeg groen licht van de Brusselse energieregulator Brugel voor het opstarten van een energiegemeenschap om zo met elkaar energie te kunnen delen. Een bewonerscomité, bijgestaan door de vzw’s Énergie Commune (ex-APERe) en City Mine(d), en de openbare vastgoedmaatschappij Zuiderhaard, zette het project op. De huurders van de sociale woningen in de Vlogaertstraat in Sint-Gillis kunnen zo voortaan genieten van hernieuwbare, lokale en goedkopere elektriciteit, opgewekt door de zonnepanelen op het dak van het appartementsgebouw.
Hernieuwbare energie voor iedereen toegankelijk
Het sociale huisvestingsgebouw in de Vlogaertstraat beschikt dus over zonnepanelen op het dak. Tot nu toe konden deze enkel de gemeenschappelijke delen van het gebouw voorzien van elektriciteit, maar dankzij de lancering van dit proefproject kunnen nu alle huurders in het appartementsgebouw van de geproduceerde groene energie genieten, en dat tegen een voordelig tarief.
SunSud ontstond door overleg met de huurders over wat de installatie van zonnepanelen voor hun kan betekenen. Enkele citaten van bewoners illustreren dit:
“Ik dacht altijd dat groene energie niets voor mij was.”
“Groene energie is de toekomst, voor onze (klein)kinderen.”
“Ik ben wel geïnteresseerd, maar ik begrijp niet alles! »
Informatiesessies stelden de bewoners in staat om zich de vragen i.v.m. hernieuwbare energie eigen te maken en om de impact ervan op hun doen en laten te begrijpen, waardoor ze de productie van energie op het dak beter konden inschatten.
Gewapend met deze nieuwe kennis kon deze groep bewoners de voorwaarden voor het delen van energie definiëren (prioriteit voor de gemeenschappelijke delen, dan voor de appartementen van de deelnemende huurders) en is ze bezig met het opzetten van een bewonerscomité, verantwoordelijk voor het project, in samenwerking met de Zuiderhaard.
Sofie Van Bruystegem van de vzw City Mine(d), zegt :
“Los van wat misschien zou worden verwacht in een context van sociale kwetsbaarheid, spreekt hernieuwbare energie wel degelijk aan en wekt interesse op. Een dergelijk initiatief, waarbij betrokken burgers centraal staat in het project, geeft concreet vorm aan het klimaatdebat en creëert ruimte voor de wensen en behoeften van mensen waar te weinig rekening mee wordt gehouden. Gemotiveerd door hun zin om deel te nemen aan de totstandkoming van een baanbrekend project en om samen te leren, voelen de deelnemers zich gewaardeerd door het feit actoren van de energietransitie te worden.
Laten we hopen dat het SunSud-project een boegbeeld voor een ganse beweging wordt en dat zo vele inclusieve energiegemeenschapsprojecten het licht zien.”
Het project is ontstaan op initiatief van de Schepen van Energie van de gemeente Sint-Gillis, Jos Raymenants, en is het resultaat van de samenwerking tussen de Zuiderhaard, Energie Commune en City Mine(d), met de steun van Leefmilieu Brussel.
“De energiegemeenschap was het eerste project dat ik als schepen van energie steunde. Ik ben dan ook heel blij dat we vandaag dit proefproject opstarten. De huurders van de sociale huisvestingsmaatschappij kunnen zelf opgewekte groene stroom delen met elkaar en dit aan een goedkoper tarief dan de markt kan aanbieden. Een energiegemeenschap is dus ecologisch én sociaal. Daar staan we als gemeente voor de volle 100% achter. We moedigen burgers en verenigingen actief aan om een rol te spelen in de transitie naar een groene, duurzame stad. Bovendien draagt dit project bij tot de verwezenlijking van ons klimaatplan. Ik wil ook graag alle partners bedanken voor hun engagement. Want het zijn zij die dit project op het terrein hebben waar gemaakt.” preciseert Jos Raymenants, Schepen van Energie van Sint-Gillis.
Mathieu Bourgeois, projectmanager bij Energie Commune, onderlijnt :
“Dit project zorgt voor een meer inclusieve energietransitie omdat het mensen die doorgaans weinig toegang hebben tot hernieuwbare energiebronnen de kans geeft om 100% groene, goedkopere elektriciteit te verbruiken waarvan de prijs ook voor een langere tijd stabiel is. Wat in de huidige context van de globale stijging van de energieprijzen natuurlijk erg voordelig is. Dit soort projecten maakt het dus mogelijk om milieu- en sociale bezorgdheden, die vaak als onverenigbaar worden beschouwd, met elkaar te verzoenen en een concreet en structureel antwoord te bieden op de huidige stijging van de energieprijzen.
Het illustreert ook de nieuwe mogelijkheden voor toegang tot productie en consumptie van hernieuwbare energie die het delen van energie mogelijk maakt voor iedereen (ook voor mensen met een laag inkomen). Dankzij de collectieve dimensie bij dit energiedelen hoeft iemand niet langer per se eigenaar te zijn van het dak en/of zelf te investeren in een zonne-installatie om lokaal geproduceerde hernieuwbare elektriciteit te kunnen verbruiken.”
Goedkoper dan het sociaal tarief
Zonne-elektriciteit wordt door de openbare vastgoedmaatschappij – eigenaar van het gebouw en de 40 kWp installatie – aan de deelnemers verkocht tegen een kleine 10 c €/kWh, ofwel ongeveer 2/3 van het sociaal tarief voor elektriciteit.
Het aanbieden van een dergelijk tarief is mogelijk dankzij de lage productiekosten, zo goed als volledig gedekt door de groenestroomcertificaten, maar ook dankzij het feit dat de Zuiderhaard, in tegenstelling tot een energieleverancier, geen financieel profijt wil genereren via de verkoop van deze elektriciteit. Als er toch winst wordt behaald met het verkopen ervan, wordt die gestort in een gemeenschappelijk fonds, waarvan de besteding door de deelnemers aan de energiegemeenschap zelf wordt bepaald, zoals bijvoorbeeld de financiering van renovatiewerkzaamheden in het betreffende appartementsgebouw.
Pierre Genot, Directeur-Beheerder van de openbare vastgoedmaatschappij getuigt: “Het SunSud-project maakt integraal deel uit van het beleid van de Zuiderhaard voor de energietransitie en tegen de klimaatopwarming. Het laat sociale huurders ook toe actief deel te nemen aan onze werkwijzen rond het voorbereiden en nemen van beslissingen. Burgerparticipatie gekoppeld aan de implementatie van dit project is ook een factor van sociale cohesie die ons aanmoedigt om soortgelijke projecten te ontwikkelen op andere sites van ons patrimonium. »
Een project om vaak te herhalen
Gezien de duidelijke voordelen van een dergelijk project en het aantal sociale huisvestingsgebouwen, maar ook de vele mede-eigendommen in Brussel, is het potentieel voor de ontwikkeling van dit type energiedelen binnen één gebouw bijzonder groot in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Alain Maron, Brussels Minister van Energie, Leefmilieu en Klimaattransitie: “het groen licht dat Brugel gaf om te starten met het delen van energie bij SunSud is het hoogtepunt van het opmerkelijke werk van de verschillende betrokken actoren. Ik dank hen hiervoor en ik ben verheugd dat dit innovatieve project tot stand komt om de bewoners van deze sociale huurwoningen groene en goedkopere energie aan te bieden. Dit project weerspiegelt duidelijk mijn wens om energietransitie en sociale rechtvaardigheid te combineren. De hervorming van de energiemarkten die ik momenteel aan het afronden ben, zal namelijk een wettelijk kader bieden dat het delen van energie vergemakkelijkt. Ik hoop dat SunSud andere Brusselaars zal inspireren en dat er binnenkort heel wat energiegemeenschappen in Brussel zullen ontstaan!”